Ecodesign

Stale przyrastająca liczba ludności oraz stopień industrializacji społeczeństw przekłada się na zwiększenie globalnego zapotrzebowania na energię. Zaspokojenie popytu może być realizowane poprzez zwiększenie wydobycia i eksplorację nowych źródeł, jednak problem związany z emisjami oraz globalnym ociepleniem zmusza do poszukiwania innych rozwiązań. Najlepszą drogą jest więc stosowanie energooszczędnych technologii w celu zwiększenia efektywności energetycznej.

Narody Zjednoczone podpisując Protokół z Kioto zobowiązały się do wprowadzenia szeregu rozwiązań mających na celu ograniczenie zanieczyszczenia środowiska i zużycia energii. Aby proces ten był możliwy, wdrożono szereg mechanizmów rynkowych oraz nowych regulacji prawnych. Dla państw członkowskich Unii Europejskiej, dnia 21 października 2009 przyjęto Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE ustanawiającą ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią zwaną Dyrektywa ErP. Ma ona na celu między innymi zwiększenie efektywności energetycznej o 20% oraz zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii do 20% na terenie UE do roku 2020.

Dyrektywa ErP wraz z dyrektywą LErP tworzą Ecodesign w Polsce tłumaczony jako Ekoprojekt, który obejmuje trzy główne obszary:

• konstrukcję produktu (ErP),
• odpowiednie oznaczenie produktu etykietami (LErP),
• obowiązek udostępniania danych technicznych produktu (ErP).

Rozporządzenie Komisji UE nr 1253/2014

W sprawie wykonania Dyrektywy ErP wprowadzono między innymi Rozporządzenie Komisji UE nr. 1253/2014 dotyczące ekoprojektu systemów wentylacyjnych. Rozporządzenie obowiązuje od 1 stycznia 2016 natomiast od 1 stycznia 2018 jego wymagania zostaną zaostrzone. Oznacza to, że wszystkie systemy wentylacyjne wyprodukowane i wprowadzane do obrotu na terenie Państw Członkowskich Unii Europejskiej, podlegające pod rozporządzenie, muszą spełniać jego wymagania.

Zakres zastosowania

Dyrektywa dotyczy systemów wentylacyjnych (SW), w których pobór mocy elektrycznej przez wentylatory przekracza 30W. Poprzez system wentylacyjny rozumie się „urządzenie o napędzie elektrycznym, wyposażone w przynajmniej jeden wirnik, jeden silnik i obudowę, przeznaczone do wymiany powietrza...”. Rozporządzenie NIE dotyczy:

• systemów wentylacyjnych o mniejszym poborze mocy niż 30 W na strumień powietrza (urządzenia te podlegają jednak obowiązkowi udostępniania danych technicznych),
• wentylatorów wyposażonych jedynie w obudowę (UE nr 327/2011),
• przeznaczonych do pracy z powietrzem roboczym o temperaturze wyższej niż 100oC, lub w temperaturze otoczenia przekraczającej -40oC lub + 65oC, przy czym wentylator nie znajduje się w strumieniu powietrza. Zasilanych napięciem przekraczającym 1000V dla prądu przemiennego lub 1500V dla prądu stałego,
• przeznaczonych do pracy w strefie EX, w środowisku toksycznym, łatwopalnym, silnie korozyjnym lub sytuacjach awaryjnych,
• okapów kuchennych.

Podział systemów wentylacyjnych

Rozporządzenie specyfikuje rozdział systemów wentylacyjnych ze względu na obszar zastosowania na przeznaczone do zastosowania w budynkach mieszkalnych (SWM) lub niemieszkalnych (SWNM). Klasyfikacja następuje ze względu na wydajność nominalną systemu wentylacyjnego:

• systemy wentylacyjne przeznaczone do budynków mieszkalnych (SWM)
  • max wydajność do 250 m3/h;
  • lub wydajność od 250 do 1000 m3/h z deklaracją producenta, że system przeznaczony jest do budynków mieszkalnych;
• systemy wentylacyjne przeznaczone do budynków niemieszkalnych (SWNM)
  • wydajność ponad 1000 m3/h;
  • lub wydajność od 250 do 1000 m3/h bez deklaracji producenta, że system przeznaczony jest do budynków mieszkalnych.

Ponadto rozróżnia się systemy w zależności od kierunku przepływu powietrza:

• jednokierunkowy system wentylacyjny (JSW) wymuszający przepływ powietrza tylko w jednym kierunku, albo na zewnątrz (wywiew), albo do wnętrza pomieszczenia (nawiew),
• dwukierunkowy (nawiewno-wyciągowy) system wentylacyjny (DSW) wymuszający przepływ powietrza między wnętrzem budynku a obszarem na zewnątrz, wyposażony zarówno w wentylatory wywiewne, jak i nawiewne – np. jednostki wentylacyjne OXeN.

W zależności od przeznaczenia i typu systemu wentylacyjnego rozporządzenie definiuje dla systemów wentylacyjnych inne wymagania.  

Szczególne wymogi dotyczące ekoprojektu dla dwukierunkowych systemów wentylacyjnych przeznaczonych do budynków niemieszkalnych.

Wszystkie dwukierunkowe systemy wentylacyjne (DSW) przeznaczone do budynków niemieszkalnych (SWNM) od 1 stycznia 2016 muszą spełniać poniższe wymagania użytkowe dotyczące ekoprojektu:

• muszą być wyposażone w napęd wielobiegowy (co najmniej 3 różne prędkości + stan zerowy) albo w układ bezstopniowej regulacji prędkości obrotowej wentylatora np. sterowanie elektroniczne wbudowane lub zewnętrzne. (wyjątkiem są systemy do podwójnego zastosowania),
• muszą być wyposażone w układ odzysku ciepła (przy czym recyrkulacja nie jest traktowana jako odzysk ciepła),
• każdy układ odzysku ciepła musi posiadać termiczne obejście odzysku (by-pass lub możliwość zatrzymania wymiennika obrotowego),
• dla układów odzysku ciepła bez czynnika pośredniego minimalna sprawność odzysku ciepła musi wynosić minimum 67%. (od 1 stycznia 2018 minimum 73%).

Rozporządzenie definiuje warunki obliczeniowe dla wyznaczania sprawności:

• zbilansowane strumienie powietrza (w przypadku braku bilansu należy określić sprawność dla obu strumieni jak dla strumienia powietrza nawiewanego),
• różnica temperatur między powietrzem wlotowym a wylotowym wynoszącej ΔT=20K,
• obliczenia dla powietrza suchego (nie uwzględnia się kondensacji),
• maksymalna wewnętrzna jednostkowa moc wentylatora części pełniących funkcje wentylacyjne JMWint_limit. Do wyznaczania JMWint należy posłużyć się konfiguracją wzorcową dwukierunkowego systemu wentylacyjnego która uwzględnia:
  • obudowę urządzenia,
  • minimum 1 wentylator nawiewny i 1 wentylator wyciągowy,
  • układ odzysku ciepła spełniający wymóg dotyczący minimalnej sprawności odzysku,
  • filtr F7 dla powietrza nawiewanego i M5 dla powietrza usuwanego (w przypadku braku wymienionych filtrów należy użyć odpowiednich współczynników korekcyjnych),
  • dodatkowe elementy systemu wentylacyjnego takie jak parownik, skraplacz, nawilżacz, nagrzewnica, tłumik nie są objęte zakresem rozporządzenia i nie jest wymagane uwzględnianie ich obecności.
    
    

• Od 1 stycznia 2018 w konfiguracjach z filtrem: sygnalizacja wizualna lub alarm w systemie sterowania po przekroczeniu dopuszczalnego spadku ciśnienia.

Podsumowanie

W celu ochrony środowiska naturalnego poprzez zwiększanie efektywności energetycznej urządzeń z dniem 1 stycznia 2016 na terenie Państw Członkowskich UE zaczęło obowiązywać rozporządzenie dotyczące ekoprojektu systemów wentylacyjnych w sprawie wykonania dyrektywy ErP. Nałożyło ono na producentów szereg obowiązków dotyczących urządzeń wprowadzanych do obrotu na terenie Unii Europejskiej. Wymogi szczególne dotyczące ekoprojektu definiują konieczność stosowania rozwiązań bezpośrednio przekładających się na ograniczenie zużycia energii: wielobiegowe lub bezstopniowe układy regulacji wydatku, układy obejścia odzysku ciepła, układ sygnalizacji stanu zabrudzenia filtra. Dodatkowo definiuje się minimalne wymogi dotyczące parametrów technicznych takie jak minimalna sprawność odzysku ciepła (wyznaczana dla konkretnych warunków brzegowych) i maksymalna moc jednostkowa.